Fibromiyalji, genel kas ağrıları ve vücuttaki belirli noktalarda kronik ağrı ile karakterize bir yumuşak doku romatizmasıdır. Hastalığa yorgunluk, uykusuzluk, depresyon gibi çeşitli fiziksel ve psikolojik belirtiler de eşlik eder. Toplumun yaklaşık %3’ünde görülen fibromiyalji sendromuna kadınlarda daha sık rastlanır. Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin bir araya gelmesiyle tetiklediği tahmin edilmektedir.

İçindekiler

Fibromiyalji nedir?

Fibromiyalji nedenleri nelerdir?

Fibromiyalji noktaları nelerdir?

Fibromiyalji belirtileri nelerdir?

Fibromiyalji için risk faktörleri nelerdir?

Fibromiyalji atakları nasıl olur?

Fibromiyalji tanısı nasıl konur?

Fibromiyalji tedavisi nasıl yapılır?

Fibromiyalji ilaçları nelerdir?

Fibromiyalji için hangi doktora gidilmeli?

Fibromiyalji egzersizleri nelerdir?

Fibromiyaljiden korunma yolları nelerdir?

Fibromiyalji nedir?

Fibromiyalji, kaslarda ve kemiklerde görülen yaygın ağrı, hassasiyet alanları ve genel yorgunluk ile karakterize kronik bir rahatsızlıktır. Belirtiler subjektiftir ve herhangi bir testle ölçülemez. Hastalığın bilinen net bir nedeni yoktur ve bu sebeple sıklıkla başka hastalıklarla karıştırılır.

Fibromiyalji nedenleri nelerdir?

Fibromiyaljiye neyin yol açtığı henüz tam olarak saptanamamıştır. Fakat uzun yıllar süren araştırmalar neticesinde bazı faktörlerin hastalığı tetiklediği anlaşılmıştır. Bu faktörler arasında şunlar bulunur:

Enfeksiyonlar: Daha önceden geçirilmiş çeşitli enfeksiyon hastalıkları fibromiyaljiyi tetikleyebilir veya belirtileri kötüleştirebilir.

Genetik faktörler: Fibromiyalji sıklıkla aile üyeleri arasında daha sıktır. Araştırmacılar, bazı genetik mutasyonların fibromiyalji gelişiminde rol oynayabileceğini düşünmektedir. Fakat hastalıkla ilgili genler henüz tanımlanmamıştır.

Travma: Fiziksel ya da duygusal travma yaşayan insanlarda fibromiyalji ortaya çıkabilir. Rahatsızlık travma sonrası stres bozukluğu ile ilişkili bulunmuştur.

Stres: Fiziksel ya da duygusal travma gibi bir stres kaynağı vücutta aylar veya yıllar boyunca devam eden uzun süreli etkilere yol açabilir. Stres, fibromiyaljiye katkıda bulunabilecek hormonal bozukluklarla ilişkili bulunmuştur.

Kişilik yapısı: Daha çok hassas yapılı, mükemmeliyetçi ve olaylardan çabuk etkilenen kişilik yapısına sahip bireylerde görülür.

İnsanların fibromiyalji sendromunda kronik yaygın ağrılar yaşamalarına neden olan faktörler de halen tam olarak anlaşılamamıştır. Bazı teoriler çeşitli faktörlere bağlı olarak beynin ağrı eşiğini düşürdüğünü ve önceden acı vermeyen bir şeyin zaman içinde çok acı verici hale geldiğini belirtmektedir. Bir başka teoriye göre, vücuttaki sinirler ve reseptörler uyarılara daha duyarlı hale gelir. Bu bireylerin ağrı sinyallerine aşırı tepki verebilecekleri ve gereksiz ya da abartılı acılar hissetmeleri anlamına gelir.

Nedenler net olmasa da, fibromiyalji atakları stres, fiziksel travma veya grip benzeri alakasız sistemik bir hastalığın sonucu olabilir. Beyin ve sinir sisteminin normal ağrı sinyallerini yanlış yorumlayarak aşırı tepki göstermesi beyindeki bir kimyasal maddedeki dengesizlikten kaynaklanabilir.

Fibromiyalji noktaları nelerdir?

Fibromiyaljide sıklıkla tetik noktalar veya hassas noktalar olarak adlandırılan vücut alanları bulunur. Fibromiyalji noktaları, hafif basınç uygulamakla bile ağrıya neden olabilen 18 farklı alanı içerir. Günümüzde, bu noktalar fibromiyaljiyi teşhis etmek için nadiren kullanılır. Bunun yerine, bu noktalar şüphelenilen hastalıkları dışlamanın bir yolu olarak tercih edilebilir. Bu tetik noktalarının neden olduğu ağrı, vücudun birçok bölgesini etkileyen tutarlı künt bir ağrı olarak tanımlanabilir. Eski yönteme göre bilinen 18 tetik noktasının en az 11'inde yaygın ağrı ve hassasiyet varsa kişiye fibromiyalji tanısı konur. Tetik noktalarından bazıları şunları içerir:

Başın arkası

Omuz üstleri

Üst göğüs

Kalçalar

Dizler

Dirsekler

Fibromiyalji noktaları artık tanı için odak nokta değildir. Bunun yerine, üç aydan fazla bir süredir devam eden yaygın ağrı varsa ve ağrıyı açıklayabilecek teşhis edilebilir bir tıbbi durum yoksa fibromiyalji tanısı konabilir.

Fibromiyalji belirtileri nelerdir?

Yukarıda sözü edilen hassas noktalarda ağrı dışında fibromiyaljide görülen başka belirtiler de vardır. Fibromiyalji belirtileri aşağıda sıralanmıştır:

Yorgunluk

Uyku problemleri

Uzun süre uykuya rağmen dinlenmiş hissetmemek ve yataktan kalkmakta zorlanmak

Baş ağrısı

Depresif ruh hali

Kaygı

Odaklanmada veya dikkat vermede zorluk

Alt karın bölgesinde ağrı

Nefes almada zorlanma

Kulaklarda çınlama

Egzersize karşı dirençsizlik ve çabuk yorulma

Fibromiyalji için risk faktörleri nelerdir?

Fibromiyalji kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Hastaların %80 ila 90’ı kadınlardan oluşur. Ailesinde fibromiyalji rahatsızlığı olan bireylerde hastalığın görülme sıklığı fazladır. Fibromiyalji bir artrit şekli olmasa da, lupus veya romatoid artrit gibi romatizmal bir hastalığa sahip olmak da hastalığa yakalanma riskini artırabilir.

Fibromiyalji atakları nasıl olur?

Genellikle şiddetlenen ağrı ve artan yorgunluk fibromiyalji atağının ayırt edici özellikleridir. Atak sırasında kötü uyku kalitesi, karamsar olumsuz düşünceler, asit reflü gibi sindirim problemleri, kol ve bacaklarda şişkinlik, uyuşukluk ve karıncalanma gibi belirtilerde patlama görülür.

Fibromiyalji tanısı nasıl konur?

Güncellenen tanı kriterlerine göre üç ay veya daha uzun süredir devam eden ve tıbbi nedene dayanmayan yaygın ağrı şikâyeti olan hastalara fibromiyalji tanısı konur. Fibromiyaljiyi tespit edebilen bir laboratuvar testi yoktur. Kan testileri diğer kronik ağrı nedenlerini dışlamak için kullanılabilir.

Fibromiyalji tedavisi nasıl yapılır?

Fibromiyalji tedavisinin hedefi ağrıyı yönetmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. Bu yaşam biçimi değişiklikleri ve ilaç kullanımını içeren iki aşamalı yaklaşımla gerçekleştirilir.

Fibromiyalji ilaçları nelerdir?

Fibromiyalji tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlar;

Ağrı kesiciler: Doktorunuz tarafından ibuprofen veya asetaminofen gibi ağrı kesiciler önerilebilir. Aşırı ağrı durumlarında özel reçeteye tabi bazı ilaçlar da kullanılabilir. Yan etki ve bağımlılık riskini azaltmak için minimum dozlarda ve kısa sürelerle kullanılır.

Antidepresanlar: Antidepresan ilaçlar bazen fibromiyalji ile ilişkili anksiyete veya depresyonu tedavi etmek için kullanılır. Bu ilaçlar ayrıca uyku kalitesini arttırmaya ve kronik ağrıları azaltmaya yardımcı olabilir.

Antiepileptik ilaçlar: Gabapentin epilepsiyi tedavi etmek için üretilmiştir ancak fibromiyaljili kişilerde belirtileri azaltmaya yardımcı olabilir. FDA ayrıca fibromiyalji tedavisi için pregabalin isimli ilacı onaylanmıştır. Bu grup ilaçların ağır yan etkileri nedeniyle mutlaka doktor kontrolünde kullanılması gerekir.

Fibromiyalji tedavisinde fizik tedavi, tamamlayıcı tıp yöntemleri ve rahatlama teknikleri etkili sonuçlar verebilir. Tedavide;

Akupunktur

Meditasyon

Yoga

Masaj terapisi

Dengeli ve sağlıklı bir diyet

Düzenli egzersiz

Geceleri yeterince uyumak da etkili olabilir.

Fibromiyalji için hangi doktora gidilmeli?

Fibromiyalji hastaları teşhis için romatoloji veya fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzmanına başvurabilirler. Tedavide ise multidisipliner bir yaklaşım gereklidir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon hekiminin takibinde hastanın tedavileri planlanır. Ayrıca psikiyatri doktoru veya psikolog yardımı da oldukça önemlidir. Fizyoterapist ve iş-uğraşı terapisti; masaj, fizik tedavi, uğraşı terapisi gibi destekleyici uygulamalar yapar.

Fibromiyalji egzersizleri nelerdir?

Fibromiyalji belirtileri ve atakların kontrolünde egzersiz yapmak büyük fayda sağlar. Vücutta düzgün bir postür sağlayan, kasları kuvvetlendiren ve dayanıklılığını arttıran egzersizler fibromiyalji tedavisinin ayrılmaz bir parçasıdır. Egzersiz yapanlarda ağrı ve yorgunlukta hafifleme ve uyku problemlerinde düzelme olduğu görülür. Fakat yoğun egzersizler fibromiyalji belirtilerini daha kötü hale getirebilir. Bu nedenle fibromiyalji hastaları dikkatli olmalı, egzersiz yapmaya kendini çok zorlamadan hafif hareketlerle başlamalıdır. Öncelikle yürüyüş, yüzme, bisiklete binme gibi hafif aktiviteler yapılabilir. Zaman içinde kaslar geliştikçe daha uzun sürelerle aktiviteler planlanabilir ve daha farklı egzersizlere geçilebilir. Aerobik, germe ve güçlendirme egzersizleri kısa sürelerle başlanıp yavaş yavaş artırılabilir.

Fibromiyaljiden korunma yolları nelerdir?

Fibromiyalji hayat kalitesini son derece olumsuz etkileyen bir rahatsızlıktır. Fibromiyalji ve negatif etkilerinden korunmak için;

Düzenli egzersiz yapmak

Düzenli ve yeterince uyumak

Çay, kahve gibi uyku düzenini bozabilecek içeceklerden kaçınmak

Stresli durum ve ortamlardan uzak durmak

Sağlıklı beslenmek

Düzenli olarak fizik tedavi, kaplıca tedavisi, masaj gibi uygulamalardan yararlanmak

Kendine zaman ayırmak, sevdiği arkadaşlarla vakit geçirmek ve hoşlandığı hobiler edinmek gibi yaşam tarzı değişiklikleri oldukça etkili yöntemlerdir.